Hoge Raad doet uitspraak over box 3-heffing op basis van werkelijk rendement

De Wet rechtsherstel box 3 is ingevoerd naar aanleiding van het Kerstarrest van 2021. Deze wet heeft tot doel belastingplichtigen rechtsherstel te bieden voor de belastingheffing over inkomen uit vermogen in box 3, dat uitging van een forfaitair rendement en een forfaitaire vermogensmix afhankelijk van de omvang van het box 3-vermogen. Op deze manier zou beter aangesloten worden bij het werkelijk rendement in box 3. Dit is ingevuld met drie categorieën Banktegoeden, Overige bezittingen en Schulden en de per categorie geldende wettelijk bepaalde forfaitaire percentages en door uit te gaan van de werkelijke omvang van de categorieën. Het rechtsherstel is in verschillende gerechtelijke procedures aan de orde gesteld, omdat het niet duidelijk was wat nu daadwerkelijk onder werkelijk rendement werd verstaan. Daarom zijn veel belastingplichtigen een procedure gestart. In verschillende procedures hebben zij aangetoond dat hun box 3-inkomen in een bepaald belastingjaar lager was dan het inkomen waarover op basis van het rechtsherstel belasting is geheven. Belastingplichtigen werden hierin in het gelijk gesteld, waarbij echter het begrip werkelijk rendement verschillend door rechters is geïnterpreteerd.

Hoewel het forfaitair rendement voor de categorie Banktegoeden een benadering is van het werkelijk rendement, overweegt de Hoge Raad dat het forfaitaire rendement voor de categorie Overige bezittingen leidt tot ongelijke behandeling binnen de groep van belastingplichtigen met beleggingen, al naar gelang zij meer of minder succesvol zijn met hun beleggingen. Het stelsel van de Wet rechtsherstel box 3 is daarom nog steeds in strijd met het discriminatieverbod in combinatie met de bescherming van het eigendomsrecht in gevallen waarin het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. Dit oordeel heeft gevolgen voor zowel de belastingheffing op grond van de Wet rechtsherstel box 3 (periode 2017 tot en met 2022) als de Wet Overbruggingswet box 3 (vanaf 2023 tot jaar van invoering Wet werkelijk rendement box 3).

De Hoge Raad definieert in de uitspraak ook het begrip werkelijk rendement. Hierin komt naar voren dat het werkelijk rendement voor de belastingheffing in box 3 in een kalenderjaar wordt berekend uitgaande van het gehele vermogen in box 3 en de rente over eventuele box 3-schulden hierbij in aanmerking nemend. Er wordt geen rekening gehouden met kosten en ook niet met het heffingvrije vermogen. Het is hierbij niet relevant of het vermogen al aanwezig was op 1 januari van het jaar. Onder rendement wordt naast rente, dividend en huur ook positieve en negatieve (ongerealiseerde) waardeveranderingen begrepen.

In de afgelopen jaren zijn definitieve belastingaanslagen opgelegd, waarbij belastingplichtigen bezwaar hebben kunnen maken tegen het box 3-inkomen. Als je dit gedaan hebt, dan kun je mogelijk belasting terugkrijgen. Dit kan alleen als je aan kunt tonen dat het werkelijke rendement lager is dan het bij de aanslag op basis van het rechtsherstel berekende inkomen.

Verder zijn er over de jaren 2021 en 2022 belastingaanslagen aangehouden. De Belastingdienst zal nog contact opnemen met belastingplichtigen om de aanslag over deze jaren definitief op te kunnen leggen op basis van door jou nog aan te leveren gegevens. Deze gegevens zijn nodig om het werkelijk rendement conform het door de Hoge Raad aangegeven te berekenen. Leidt de berekening op basis van werkelijk rendement tot een lagere aanslag dan op basis van forfaitaire rendementen, dan zal de Belastingdienst bij het opleggen van de aanslag hiermee rekening houden.

Omdat het belastingstelsel vanaf 2023 is gebaseerd op een andere wet en deze Wet overbruggingswet box 3 dezelfde kenmerken heeft als de Wet rechtsherstel box 3, zijn er ook gevolgen voor aanslagen 2023 die nog opgelegd worden. Dit geldt ook voor aanslagen over box 3-inkomen over 2024 en de komende jaren, totdat de wetgeving is gewijzigd.

De Hoge Raad heeft ook uitspraak gedaan over de belastingheffing in box 3 over een aandeel in een reservefonds van een VvE (Vereniging van Eigenaren). In de procedure kwam aan de orde in hoeverre dit aandeel in de jaren 2017 tot en met 2022 tot de categorie Overige bezittingen, met een hoger forfaitair rendement dan het werkelijke rendement, mag behoren. Dat is het geval. Er vindt alleen vermindering van de aanslag plaats als het forfaitaire rendement over het gehele vermogen in box 3 (inclusief banktegoeden) hoger is dan het werkelijke rendement.

De Hoge Raad heeft op 6 juni 2024 ook bepaald dat er geen rente wordt vergoed over teveel betaalde box 3-belasting.

De uitspraak heeft grote gevolgen, omdat veel belastingplichtigen in aanmerking kunnen komen voor belastingvermindering. Op welke manier je hierover contact op kunt nemen met de Belastingdienst en welke gegevens je aan moet leveren, is nog niet duidelijk. De Staatssecretaris van Financiën heeft aangegeven in elk geval 8 weken nodig te hebben om de gevolgen te bestuderen en een reactie te geven. Het is daarna aan een nieuw kabinet om het toekomstige beleid te bepalen. Verder is aangegeven dat de Belastingdienst dan meer informatie zal publiceren en contact op zal nemen met belastingplichtigen.