“Mensen zijn sneller geneigd te helpen dan je denkt”

Wie: Joep Langen
Bedrijf: Koeckebackers
Wat: Koeckebackers helpt mensen in de bijstand aan werk. Eerst in de ‘Koeckebar’ en na negen maanden bij een ander bedrijf. Hoewel de koeken op steeds meer plaatsen verkocht worden, levert talentontwikkeling de meeste ‘winst’ op.
Sinds: 2014
Aantal medewerkers: 6

Bij Koeckebackers is koekjes bakken geen doel op zich, maar een middel. Hier werken mensen die in de bijstand zaten en dankzij Koeckebackers weer perspectief hebben op werk. In de bakkerij krijgen ze de begeleiding die nodig is om elders aan de slag te kunnen. Ondertussen maken ze de lekkerste koeken. In april 2018 werden die al op 200 plaatsen verkocht, waaronder Albert Heijn to go, Stach, het Hilton Hotel en het Concertgebouw. Zo heeft Koeckebackers niet alleen een sociaal, maar ook een commercieel gezicht. Het leverde het bedrijf een nominatie voor het meest innoverende retailconcept op.

Joep Langen en Marien Meurs namen in 2014 het initiatief voor dit opmerkelijke project. Langen was kort daarvoor klaar met zijn traineeship. “Als zogenaamde high potential leerde ik mijn talenten en valkuilen ontdekken”, vertelt hij nu. “Het was een voorbereiding op toekomstig leiderschap. Toen ik daarmee klaar was, dacht ik: waarom kan dit niet bij mensen die onderaan de sociale ladder staan? Die moeilijk aan een baan komen, terwijl ze die juist zo hard nodig hebben?” Het was niet de enige vraag die Langen en Meurs zich stelden. Een andere was: ‘Hoeveel overheidsgeld gaat er niet verloren aan uitkeringen?’ En ook: ‘Is het niet beter om een deel daarvan te besteden aan een combinatie van werken en leren, aan productie en talentontwikkeling?’

Langen en Meurs bedachten een nieuw businessmodel: bied mensen die in de bijstand zitten tijdelijk betaald werk, maar ook de begeleiding om te kunnen groeien. Een soort traineeship dus, maar dan niet voor high potentials. Begeleiding zónder werk is kansloos, aldus Langen. “Er moet wel een businesscase achter zitten. Coaching kost geld en we willen hier ook aan verdienen. Bovendien: met een verdienmodel maak je het interessant voor financiers en kun je nog eens groeien.”

De financiering voor de Koeckebar kwam deels uit eigen middelen en deels van externe financiers. Langen: “Na het schrijven van een businessplan konden we een converteerbare lening krijgen bij Stichting Doen én een lening bij Rabobank. Voor het talentontwikkelprogramma hebben we de eerste twee jaar een aantal donaties gekregen van fondsen. Momenteel loopt er een pilot waarbij de Gemeente Amsterdam het talentontwikkelprogramma bij ons inkoopt. Daarnaast voeren we vergevorderde gesprekken met een investeerder die eigen vermogen kan inbrengen. Daarmee kunnen we weer drie jaar vooruit.”

In de bakkerij werken vier tot vijf ‘koeckebackers’. Iedere medewerker gaat voor negen maanden aan de slag, drie dagen per week. En ook al leren ze vrij snel om de lekkerste koekjes te bakken (“handgemaakt en onversneden”), ze worden er niet opgeleid tot bakker. Maar tot wat dan wel? Langen: “Dat is niet de hamvraag. Onze koeckebackers hebben negen maanden uit te vinden wie ze zijn, wat ze willen en wat ze kunnen. Na die tijd gaan ze vaak aan de slag bij een van onze partners. Dat kan een supermarkt zijn, maar ook een cateraar of espressobar.”

De koeckebackers krijgen de tijd om ‘in hun productiviteit te groeien’. Een paar keer niet op komen dagen, leidt niet meteen tot ontslag. Langen: “Soms duurt het even voordat medewerkers beseffen hoe belangrijk dit is. Je ziet ze groeien in hun werk en merkt dat hun zelfvertrouwen toeneemt.” Langen en Meurs onderscheiden een aantal competenties, waaronder verantwoordelijkheid nemen, een dialoog kunnen voeren, samen kunnen werken, proactief handelen en hulp kunnen vragen.

“Als je die onder de knie hebt, kun je binnen veel organisaties werken.” In zekere zijn lijkt het op kapitaalvernietiging: Koeckebackers leidt werknemers binnen negen maanden op, om ze daarna weer af te staan aan een ander. Maar daarop is het businessmodel juist berekend. Langen en Meurs houden hun expertise namelijk niet voor zichzelf. De eigenaren hopen andere bedrijven te inspireren. “Wij zeggen: maak een kweekvijver binnen je organisatie en werk aan de competenties van je medewerkers. Laat ze eerst facilitair werk doen, bijvoorbeeld in de schoonmaak of groenvoorziening, en bied ze een toekomst op meer.”

De nummer één missie van Koeckebackers is: het op grote schaal creëren van sociaal maatschappelijke impact. Dat gebeurt op twee manieren. Allereerst door een voorbeeld te zijn voor andere organisaties. Daarnaast is er de ‘Impact Academie’, een ‘body of knowledge’ en club van professionals die traint en coacht. Na negen maanden is elke koeckebacker een certificaat rijker. Langen hoopt en verwacht dat iemand met een certificaat snel werk vindt in bijvoorbeeld het mkb. “Ons certificaat biedt garanties. De garantie dat iemand goed kan samenwerken en een arbeidsethos heeft opgebouwd. Dat hij of zij kan communiceren met collega’s en klanten en zich proactief kan opstellen. We hebben nu één bakkerij, maar daar blijft het niet bij. Als onze naam is gevestigd en we draaien zo’n 2,5 miljoen euro omzet, gaan we uitrollen. Dan denken we aan een bakerystore concept en aan verkooppunten op high traffic locaties. Er is met dit concept veel mogelijk.”

Langen en Meurs hebben inmiddels aardig wat ervaring opgedaan. Tips voor starters hebben ze genoeg. “Denk aan de voorkant heel goed na over je drijfveren”, klinkt het. “Plus over de randvoorwaarden waaraan jouw bedrijf moet voldoen. Voor ons zijn dat: elke dag plezier hebben, geld verdienen (als profit organisatie) en sociaal maatschappelijke impact realiseren. Als je dit duidelijk hebt, kun je al jouw keuzes langs die voorwaarden leggen.” En er is meer: de eigenaren onderscheiden ‘drie durfmomenten’. “Durf hulp te vragen en verkondig jouw droom. Mensen zijn vaker dan je denkt geneigd te helpen, en twee mensen weten meer dan één. Misschien wel belangrijker: durf te beginnen. In veel gevallen kun je al heel goedkoop (en zonder risico) starten. Dan kun je ook testen of er genoeg animo is voor jouw product, dienst of idee. Ik denk dat veel ideeën vroegtijdig sneuvelen doordat mensen te groot denken en ze daardoor te veel problemen voorzien. Ten slotte: durf op korte termijn concessies te doen als je daarmee op de lange termijn jouw doel realiseert. Te angstvallig vasthouden aan principes werkt waarschijnlijk niet in je voordeel.”