Eindelijk perspectief op een herstellende horeca- en recreatiesector

De versoepelingen die op 25 januari en 25 februari zijn ingegaan, geven eindelijk het perspectief waar de sector 2 jaar lang op heeft gewacht. Alle facetten binnen de horeca kunnen nu inzetten op een herstel wat hard nodig is. Dit herstel zal per bedrijf verschillen vanwege geografische verschillen, maar ook door een verschil in wendbaarheid. Daarnaast moet binnen het herstel rekening gehouden worden met de uitdagingen die er zijn, zoals personeelstekort en inflatie. Met name inflatie is een grote onzekere factor in het herstel van de sector op de middellange termijn. Ondanks deze onzekerheid verwachten we een sterk herstel van de horeca en recreatie (zie figuur 1). Al zal de gehele sector nog niet op het niveau van 2019 uitkomen. Dit komt onder andere doordat het herstel van het internationaal toerisme nog langer op zich laat wachten.

Binnen de sector verwachten we dat vakantieparken en campings in 2022 alweer boven het niveau van 2019 komen. Voor restaurants geldt een ander verhaal. Omdat ze in januari nog hinder ondervonden van de coronamaatregelen, verwachten we dat restaurants alleen de omzet van 2019 weer benaderen. Fastservice-bedrijven herstellen weer volledig van de impact door de coronapandemie. Cafés en cateringbedrijven blijven nog langer last hebben. Cafés, omdat de maatregelen tot einde februari nog een forse impact hadden. Voor catering werkt met name het structurele effect van thuiswerken langdurig door in de omzetcijfers. Voor hotels zien we een divers beeld, waarbij hotels gericht op de leisure-gast weer op niveau van 2019 presteren. Maar met name hotels in grootstedelijk gebied en afhankelijk van de zakelijke reiziger zullen nog langer op herstel moeten wachten.

Dat de sector te maken krijgt met de gevolgen van de inflatie mag duidelijk zijn. Gasprijzen stijgen, maar ook de inkoopprijzen van onder andere bier gaan de komende tijd omhoog. Dit kan een nadeling effect hebben op de marges die gerealiseerd kunnen worden. Het inflatiecijfer van maart 2022 kwam uit op 6,2%. Goed om te weten is dat ruim 50% van de inflatie op dit moment wordt veroorzaakt door de stijgende prijzen van gas en elektriciteit. Naar verwachting zullen deze prijzen nog verder stijgen de komende periode als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

Binnen de categorie eten en drinken zien we met name dat boter, koffie en pasta duurder worden. Terwijl er nauwelijks tot geen prijsverhoging plaatsvindt bij onder andere wijn, sterke dranken, worst, appels en peren. We verwachten dat op termijn ook de prijzen van granen en tarwe stijgen, wat weer een effect heeft op producten zoals brood. Voor ondernemers in de sector is het essentieel om de komende tijd goed de prijsaanpassingen in de gaten te houden. Om mogelijke prijsstijgingen te voorkomen, kunnen ondernemers bijvoorbeeld kiezen voor alternatieven op de menukaart. Voor grootverbruikers van energie, zoals vakantieparken, is het wellicht nu een goede periode om te investeren in alternatieve energie zoals zonnepanelen. Benieuwd naar meer cijfers over inflatie? Bekijk hier de gehele inflatiemonitor van Rabobank.

Het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) verwacht dit jaar ongeveer 12 miljoen bezoekers uit het buitenland. Dit is 90% meer dan in 2021, maar nog altijd ruim 40% minder dan in 2019, toen het aantal buitenlandse toeristen 20,1 miljoen bedroeg. De buitenlandse toerist is belangrijk voor Nederland en dat zien we terug in het hotelbezoek in de grote steden. Ook vakantieparken en campings zijn voor de groei afhankelijk van het buitenlands toerisme. Dat het buitenlands toerisme van belang is, blijkt wel uit het feit dat het aandeel buitenlandse overnachtingen harder toeneemt dan het aandeel binnenlandse overnachtingen. Was het percentage buitenlandse overnachtingen in 2012 nog 31,8%, in 2019 was dit toegenomen tot 41,9% (zie figuur 2).

Omdat de situatie met betrekking tot corona inmiddels stabieler is geworden, verwachten we dat Nederlanders die in 2020 en 2021 in Nederland bleven, dit jaar weer eerder zullen kiezen voor een vakantie in het buitenland. Hierdoor daalt het aantal Nederlanders dat in eigen land op vakantie gaat in 2022 ten opzichte van 2020 en 2021. Het NBTC gaat in zijn vooruitzichten uit van 7% minder Nederlanders die in eigen land op vakantie gaan. Deze ontwikkeling maakt het noodzakelijk dat er weer ingezet wordt op de terugkeer van de buitenlandse toerist. Als de sector weer wil groeien, zal er in de komende jaren geïnvesteerd moeten worden in internationale congressen. Maar ook promotie in het buitenland is weer essentieel om te laten zien dat Nederland een aantrekkelijk vakantieland is.

De horeca sector kenmerkt zich in de Nederland als een heterogene markt, waar veel diversiteit is. Dit in tegenstelling tot het buitenland waar vooral de ketens de dienst uitmaken. Toch zien we in Nederland de afgelopen jaren ook hierin een omslag waarbij de groei in de sector voornamelijk afkomstig is vanuit de ketens. Hieronder verstaan we ketens met 5 vestigingen of meer en niet per se dezelfde merknaam hebben. Vanaf 2013 tot en met 2018 zien we dat de groei binnen de horecasector werd gedomineerd door met name zelfstandigen die een nieuw restaurant, café of hotel openden. Vanaf 2019 is hier echter een duidelijke omslag in en zien we dat met name de ketens voor de groei in de sector zorgen (zie figuur 3).

Deze ontwikkeling schrijven wij toe aan economies of scale. Hierin realiseren ondernemers door schaalvoordelen betere marges. Met name inkoopvoordelen bij leveranciers zorgen voor deze margeverbetering. Daar komt op dit moment nog bij dat ketens over het algemeen beter in staat zijn om personeel aan zich te binden. Dit komt omdat ze in staat zijn om betere secundaire voorwaarden te bieden. Door de aanhoudende druk op de marges door stijgende kosten, verwachten we dat de komende jaren vooral de ketens bijdragen aan de groei van de horecasector.