Horeca- en recreatiesector zit tussen herstel en vrees

We zien in alle leisure-sectoren een sterke stijging van het aantal digitale transacties, zowel pin als online. Of het nu de bestedingen zijn aan dagrecreatie (hobby en vrije tijd), uit eten of drinken of juist aan vakantie. In alle gevallen stijgt de omzet uit de transacties sinds februari van dit jaar, vergeleken met 2019. Dit toont een extreem sterk herstel zelfs met alle huidige uitdagingen rondom personeel (zie figuur 1).

De uitgaven aan vakanties zijn absoluut hoog gestegen, waarbij het aantal digitale transacties in april 2022 ruim 2 keer zo hoog was als in dezelfde periode in 2019. De maanden februari, maart en mei lieten stijgingen zien van ruim 80%. Dit duidt op een sterk herstel van de zowel binnen- als buitenlandse vakantiebestedingen.

Ondanks dit sterke herstel zijn de uitdagingen enorm voor de sector. De prijzen van voedsel schieten omhoog en ook de energierekening stijgt. Daarbij verwachten we dat de koopkrachtdaling rond de tweede helft van 2022 impact heeft op de omzetten in de sector, waardoor het herstel wordt vertraagd. Dit kan betekenen dat sommige bedrijven nog niet volledig zullen herstellen van de impact van de coronapandemie.

Benieuwd naar meer verwachtingen? Lees dan onze sectorprognoses waarin we ingaan op de aanhoudende inflatie.

De verwachtingen voor het herstel van het buitenlands toerisme waren voor 2022 terughoudend. Nu de coronamaatregelen zijn opgeheven lijkt het inkomende toerisme toch sterker te herstellen. Dit herstel wordt steeds beter naarmate de coronamaatregelen verder achter ons liggen en consumenten weer vertrouwen hebben om te reizen. Volgens het CBS lag in januari het aantal overnachtingen van de buitenlandse toerist op nog geen 25% van het niveau van 2019. Inmiddels is dit in april gestegen tot ruim 90% van het niveau van 2019 (zie figuur 2).

Dit herstel van het buitenlands toerisme is grotendeels te danken aan de Duitse en Belgische gast, die Nederland weer steeds beter weten te vinden. Zo lag het aantal overnachtingen in april gemaakt door de Duitse gast weer boven het niveau van 2019. De Belgische gast bleef met 83,2% nog iets voorzichtiger. Met name de gast uit het Verenigd Koninkrijk (67,9% ten opzichte van 2019) en de gast uit de Verenigde Staten (76,5% ten opzichte van 2019) bleven nog weg. Ondanks we zeker nog niet op niveaus van 2019 zijn, is het herstel sneller dan verwacht en dat geeft hoop voor deze zomerperiode.

De hotelmarkt is enorm hard geraakt door de coronacrisis. Na het opheffen van de maatregelen eind januari zien we een sterk herstel in de Nederlandse hotelmarkt. Volgens onderzoeksbureau STR Global herstelde de markt in Nederland de afgelopen maanden het snelst, vergeleken met andere landen in Europa. Over de eerste 4 maanden van 2022 laat de markt nog steeds een flinke deuk zien: namelijk 25% minder overnachtingen. Maar wanneer we het per maand vergelijken, zien we dat het per maand beter herstelt. Het aantal overnachtingen was in april namelijk nog maar 5% minder. Er is een duidelijk verschil tussen de verschillende regio’s als het gaat om het herstel van de hotelmarkt (zie figuur 3).

In de provincies Drenthe en Flevoland herstelde al in de eerste 4 maanden van 2022 het aantal overnachtingen volledig. Aan de andere kant is de hotelmarkt in Noord-Holland nog verre van de oude en lag het aantal overnachtingen nog maar op 62% van het aantal in 2019. Natuurlijk is de markt in Noord-Holland vanwege de Metropoolregio Amsterdam (MRA) grotendeels afhankelijk van het internationaal toerisme en het aantal vliegbewegingen op Schiphol. Tot en met april lag het aantal overnachtingen in de Gemeente Amsterdam op een kleine 70% van 2019. Het aantal overnachtingen in de Haarlemmermeer (Schiphol) lag op 53% van 2019. Dit laat maar zien hoe afhankelijk de regio is van het buitenlands toerisme en vliegbewegingen.

Ook in Amsterdam zien we per maand een sterker herstel van het aantal overnachtingen. Zo was dit in april nog maar 10% minder dan in 2019, waarbij ook de kamerprijzen weer richting oude niveaus gaan.

Zoals eerder aangegeven zien we op dit moment dat de uitgaven in de horeca- en recreatiesector sterk herstellen. Al tekenen zich aan de horizon ook donkere wolken, waarbij er onzekerheid is over de nabije toekomst. We zien al een paar maanden dat het consumentenvertrouwen historisch laag is, de prijzen hard stijgen en er een groot personeelstekort in de sector is. Als grootste uitdaging is er ook nog sprake van een coronaschuld, een uitgestelde belasting, van ongeveer 1,4 miljard euro.

Door de hoge inflatie komen op dit moment de marges onder druk te staan. Daardoor stijgen de consumentenprijzen in de horeca met ongeveer 6%. Maar de kosten stijgen op dit moment met ruim 10%, door een combinatie van stijgende kosten van energie, personeel en inkoopprijzen. Deze hoge kosten zullen dan ook getemperd moeten worden. Dit kan aan de ene kant door innovatie zoals robotisering en QR-codes, maar aan de andere kant ook door aanpassing van de menukaart en voorkomen van verspilling.

De andere grote uitdaging is dat vanaf oktober de schulden aan de Belastingdienst afgelost moeten worden. Dit in combinatie met een te verwachte margedruk. Deze uitdaging zal per bedrijf verschillen. Zo blijkt uit eerder onderzoek van netwerkorganisatie SRA dat een groot deel van de bedrijven zonder al te grote schulden door de coronaperiode heen zijn gekomen. Maar tegelijkertijd zien we ook uit recent onderzoek van het CBS dat er een groot aantal bedrijven met problematische schulden kampt.

Al met al geeft het goede herstel, in combinatie met de uitdagingen op marge, schulden en personeelsproblematiek, een mistig beeld op dit moment.

De afgelopen periode hebben 12 restaurants in Midden-Brabant deelgenomen aan de Food Waste Challenge. Tijdens een periode van 8 weken zijn zij de strijd aangegaan met het tegengaan van voedselverspilling. Uiteindelijk hebben deze restaurants in deze periode hun voedselverspilling met ruim 54% weten terug te dringen. Wanneer ze op deze voet doorgaan, zijn hun doelstellingen gehaald om in 2030 50% minder waste te realiseren. Met de besparing van 54% wordt niet alleen bespaard op kilogrammen voedsel, maar wordt ook CO2-uitstoot teruggedrongen met 40.560 kilogram per jaar. Ook levert het verminderen van voedselverspilling een betere marge op.

De deelnemende restaurants zorgden voor een totale besparing van € 175.000 per jaar, wat zonder al te grote investeringen gerealiseerd werd. Nu de prijzen stijgen en niet alle prijzen doorberekend kunnen worden naar de gast, is het besparen op verspilling een strategische goede keuze. Hierdoor kan het rendement op peil blijven of zelfs verbeteren, zonder de prijzen te verhogen.

Restaurants in Midden-Brabant hebben diverse acties ondernomen om voedselverspilling te voorkomen. Zo zijn menukaarten gewijzigd met minder aanbod van gerechten, is personeel actief gestuurd op het voorkomen van verspilling en zijn restproducten gebruikt voor alternatieven. Deze inspanningen laten zien dat er binnen de sector met beperkte inspanningen ruime mogelijkheden zijn tot verduurzamen en daarmee ook verbetering van de rentabiliteit. Hiermee is het tegengaan van voedselverspilling een goede manier om de inflatie te lijf te gaan.