Rust op de Europese varkensmarkt

De varkensvleesproductie in de EU-27 (de 27 landen in de Europese Unie per 2020) en het Verenigd Koninkrijk (VK) lag in januari 2024 4% hoger dan in januari 2023. Deze toename weerspiegelt vooral het herstel van de productie na de feestdagen en niet de sterke toename van het aantal slachtdieren. Ook was het productieniveau in januari 2023 relatief laag (1947 duizend ton).

Omdat de omvang van de Europese zeugenstapel in 2023 is gestabiliseerd (zie figuur 1), verwachten wij dat de varkensvleesproductie op een vergelijkbaar niveau blijft ten opzichte van vorig jaar. Door een toename van het aantal zeugen in Spanje en Polen is een stijging van productie in deze landen dit jaar wel mogelijk. Ziektedruk, zoals Afrikaanse Varkenspest en PRRS in Spanje, blijft een risico dat de productie negatief kan beïnvloeden.

Het aanbod van varkens blijft krap in Europa. Samen met seizoensgebonden verbetering in de vraag zorgde dit voor een stijging van de varkensprijzen vanaf februari 2024. Toch blijft de competitie op exportmarkten stevig. Varkensvleesprijzen laten een afvlakking zien in de meeste Europese exportmarkten van Nederland. Dat geldt vooral voor Duitsland en Polen (zie figuur 2).

Vanwege de relatief grote exportafhankelijkheid van de Nederlandse varkensvleessector zorgen deze factoren voor een neerwaartse prijsdruk op varkensprijzen in Nederland. In week 13 was de varkensprijs in Nederland 14% lager ten opzichte van het Europees gemiddelde. Dit Europees gemiddelde lag in 2024 7% lager ten opzichte van dezelfde periode in 2023 (figuur 3).

De biggenprijzen in Nederland volgen hetzelfde patroon als het Europees gemiddelde. Beide zitten in week 23 van 2024 op hetzelfde niveau als vorig jaar. In het tweede kwartaal verwachten we een seizoensgebonden daling in biggenprijzen. Dit zal zorgen voor lagere, maar aanhoudende positieve marges bij de zeugenhouderij en een verbetering van de marges in de vleesvarkenshouderij ten opzichte van het vorige kwartaal.

Het aanbod van maïs en soja blijft voorlopig ruim op de wereldmarkt. We verwachten stabiele en licht dalende prijzen in het tweede kwartaal (zie figuur 4). De natte weersomstandigheden, vooral in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, zorgen voor matige gewascondities. Het resultaat is een opwaartse prijsdruk op tarwenoteringen in Europa. Alles bij elkaar verwachten wij dat voerprijzen gunstig blijven in het tweede kwartaal.

De varkensvleesexport van EU-27 en het VK daalde met 23% in de periode maart 2023 tot en met februari 2024 (913.000 ton) ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Exports vooral naar Aziatische landen zijn scherp gedaald door een lagere koopkracht van de consument en toenemende varkensvleesproductie in China. We zagen de volumes naar China, Japan, Filippijnen en Zuid-Korea dalen met respectievelijk 25% (412.000 ton), 24% (97.000 ton), 30% (113.000 ton), 11% (29.000 ton). In tegenstelling tot de algemene dalende trend zijn exportvolumes uit EU-27 en het VK naar Vietnam met 43% gestegen in deze periode. Dit komt voornamelijk door een hogere export van bijproducten. De Chinese varkensmarkt zoekt nog naar een nieuw evenwicht. Het dalende varkensaanbod leidde tot stijgende biggenprijzen terwijl de consumptie stabiel bleef in afgelopen weken. Het importvolume van varkensvlees zal naar verwachting onder druk blijven staan in het tweede kwartaal vanwege aanhoudende hoge voorraden van ingevroren varkensvlees.

Op basis van de historische varkenscyclus kunnen we een daling van de voerwinstmarge verwachten. Toch is er op Europees niveau een stabiel productieniveau. Signalen dat door de hogere marges in 2023 de productie op korte termijn toeneemt, zien we maar in een paar landen. Zoals Spanje en Polen. Wel kunnen we een toename van de productiviteit of verder herstel van de productie in bijvoorbeeld Spanje verwachten. In een paar landen zal de productie juist verder dalen door overheidsmaatregelen. De voerwinstmarge kan ook beïnvloed worden door hogere voerkosten, minder exportmogelijkheden buiten de EU en een lagere consumptie.

In Nederland zal de impact van de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) op de varkenshouderij dit jaar nog beperkt zijn. Op dit moment heeft ruim 16,8% van de bedrijven met varkens in Nederland een aanvraag ingediend voor deze regeling. De meeste aanvragen in de varkenshouderij vallen onder de Lbv-regeling. Ook voor deze regeling zijn inmiddels de eerste beschikkingen verstrekt.

De varkensmarkt ziet er voorlopig positief uit. De productie nam in de eerste periode van 2024 toe, het ruime aanbod van maïs en soja zorgt voor een gunstige voerprijs en de signalen dat de voerwinstmarge historisch gezien zou dalen, blijven uit.