Omzet horeca niet meer hersteld na slecht voorjaar

Nadat de sector in 2022 en 2023 sterk en misschien wel sneller dan verwacht was hersteld van de coronaperiode, is 2024 letterlijk en figuurlijk in het water gevallen. Het slechte weer zorgde ervoor dat minder gasten de horeca- en recreatiesector wisten te vinden. Vooral in het tweede kwartaal was het erg nat. Het slechte weer zorgde voor een afname van het volume ten opzichte van vorig jaar. De impact was zo groot, dat die de rest van het jaar voelbaar bleef. Wij verwachten dat het volume in de laatste weken van 2024 niet meer groeit.

De kosten voor ondernemers bleven ook in 2024 een uitdaging. Hoewel de omzet door de prijsstijgingen is gegroeid, stegen de kosten voor ondernemers sneller. Dit betekent dat de marge is gedaald.

Voor 2025 verwachten wij een iets postiever beeld. Door de koopkrachtstijging bij de consument zullen de volumes beperkt toenemen. Wij verwachten over de gehele sector een beperkte groei van 1,5%. De omzet neemt waarschijnlijk nog meer toe, doordat de prijzen verder stijgen. We nemen je mee in onze verwachtingen voor de diverse subsectoren.

Restaurants

De volumes nemen waarschijnlijk in 2025 iets toe als gevolg van de eerder genoemde koopkrachtstijging bij de consument. De prijzen stijgen verder. Wij verwachten een omzetstijging van 3%. De grootste uitdaging voor ondernemers blijft de kostenbeheersing om voldoende marge te blijven maken.

Fastfoodsector

De fastfoodsector lijkt van alle subsectoren binnen horeca en recreatie het meest last te hebben van de inflatie. Prijsstijgingen zijn doorgevoerd, maar volumes blijven achter. Al vanaf het tweede kwartaal van 2023 dalen de volumes in deze subsector. We verwachten dat dit beeld in 2025 doorzet en dat winstgevendheid onder druk blijft staan. De omzetstijging in 2025 is naar verwachting zeer beperkt.

Cafés

Cafés hebben er traditiegetrouw relatief veel last van als de economie hapert. Hoewel de koopkracht en consumptie stijgen, wordt het voor veel cafés in 2025 lastig om de omzet te verhogen. Wij verwachten een minimale omzetgroei van 1,5%.

Hotels

Na een recordjaar in 2023 was 2024 minder succesvol. Dit komt deels door het slechte weer. Doordat consumenten steeds korter van tevoren een hotelkamer boeken, kan het effect van het weer groter zijn. Ook zijn de kamerprijzen in 2024 gedaald. Voor 2025 verwachten we dat de omzet ongeveer 3% hoger ligt.

Campings en vakantieparken

Door de regenval in mei en juni zien we dat de bezetting lager ligt dan in 2023. Doordat de zomerperiode en de nazomer een beter beeld lieten zien, nam het aantal overnachtingen op vakantieparken en campings beperkt toe. Voor 2025 verwachten we een stabiel beeld met een omzetstijging van ongeveer 2%.

Dagrecreatie

De dagrecreatiesector onderscheidt zich positief door een betere prestatie dan de andere subsectoren. Die lag in alle maanden hoger dan in 2023. Met name voor de binnenrecreatie was het relatief slechte weer gunstig. Voor 2025 verwachten we dat de omzet met 3% toeneemt.

Het aantal overnachtingen in Nederland is sinds 2012 met bijna 53% gestegen. In 2012 waren er in Nederland nog 93 miljoen overnachtingen, maar dat is sindsdien gestegen naar ruim 142 miljoen. Die groei komt vooral door het aantal toeristen. In 2012 was het aantal Nederlandse gasten in logiesaccomodaties ruim 68% en het aantal overnachtingen van toeristen 32%. In 2024 zijn die verhoudingen gewijzigd naar respectievelijk 58% en 42%.

Het aantal overnachtingen groeide niet overal in Nederland even snel (zie figuur 1). We zien dat specifiek de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland sinds 2012 relatief snel groeiden met percentages boven de 65%. De provincies Noord-Brabant, Groningen, Limburg en Drenthe lieten een groei van 30% of lager zien. Bijzonder is dat dit provincies zijn met een grensregio, waardoor zij potentieel meer impact zullen voelen van de btw-verhoging.

Btw-verhoging werpt logiesaccomodaties terug in de tijd

Met de geplande btw-verhoging naar 21% voor 2026 neemt het aantal overnachtingen naar verwachting af. Uit onderzoek dat de overheid heeft laten uitvoeren, blijkt dat het aantal overnachtingen in Nederland met 6,75% afneemt als het btw-tarief wordt verhoogd. Wanneer we teruggaan tot het jaar 2012, is er slechts 1 jaar geweest waarbij de groei van het aantal overnachtingen hoger lag dan 6,75%. Dit was in het recordjaar 2023. In 2024 wordt een beperkte groei verwacht van 2,7%.

Uitgaande van het recordjaar 2023, verminderd door de campingovernachtingen (deze vallen buiten de btw-verhoging), neemt het aantal overnachtingen met bijna 7,7 miljoen af. In de markt wordt uitgegaan van ongeveer 5 miljoen minder overnachtingen (bron KHN). Daarmee komt het aantal uit op hetzelfde als dat van 2022. Aangezien de groei over het algemeen kleiner is dan 6,75%, wordt verwacht dat het aantal overnachtingen teruggaat naar het niveau van meer dan 1 jaar terug.

De teruggang in het aantal overnachtingen zal een negatief effect hebben op de winstgevendheid van bedrijven in de logiessector. Het gevolg daarvan is minder investeringen in kwaliteit en verduurzaming.

Het aantal faillissementen stijgt nog steeds en staat tot en met het derde kwartaal op 292. Dat is relatief hoog ten opzichte van de afgelopen jaren. Alleen van 2011 tot en met 2013 lag het aantal hoger (zie figuur 2). Dat het aantal faillissementen nu toeneemt ligt in de lijn der verwachtingen en volgt op een periode van relatief weinig faillissementen.

De sector kampt met nog meer uitdagingen. Zo zien we dat de kostenstijgingen niet volledig doorgerekend kunnen worden aan de gasten, wat een druk legt op de marges van de bedrijven. Ook speelt de coronaperiode een rol. De bedrijven die net voor de lockdowns zijn gestart, hebben nu relatief hoge (belasting)schulden die terugbetaald moeten worden.

Naast het aantal faillissementen neemt ook het aantal stoppers nog steeds toe. Dat zorgt ervoor dat op dit moment in het straatbeeld minder horeca te zien is. We verwachten voor 2025 een vergelijkbaar beeld, met weer een relatief hoog aantal faillissementen.

Personeelstekorten in de horeca- en recreatiesector zijn inmiddels normaal. Maar we zien nu wel een verbetering. Het aantal werknemers in de sector groeit harder dan in de totale arbeidsmarkt (bron: Arbeidsmarktmonitor). In 2023 steeg het aantal banen in de sector naar ruim 733.000. Het aantal parttime-banen in de sector is met 59% hoog, ten opzichte van 39% in de totale arbeidsmarkt.

Dat het aantal werknemers in de sector toeneemt is ook terug te zien in de conjunctuurenquête van CBS. Daarin geeft 41% van de ondernemers aan personeel als belemmering te zien. Een jaar geleden was dit nog ruim 55%. Hoewel deze daling ten opzichte van 2023 positief is, zien we dat ondernemers dit nog altijd moeilijk vinden. In 2017 gaf bijvoorbeeld ‘slechts’ 21,6% van de ondernemers aan dat personeelstekorten een belemmering was.

Het afgelopen jaar was dus op veel vlakken een uitdagend jaar voor de horeca- en recreatiesector. Het slechte weer in het voorjaar, waardoor de horeca minder gasten trok, bleef de rest van 2024 voelbaar. Prijsstijgingen zorgden daarnaast voor een afnemend volume.

Wij verwachten dat het beeld in 2025 in grote lijnen hetzelfde blijft. Een verbetering van de koopkracht zorgt voor een kleine stijging van het volume, maar het blijft uitdagend om de marges op niveau te houden. Lees voor meer informatie onze sectorvisie horeca en recreatie. Ook vertellen we meer over onze toekomstvisie in de podcast Leisuretalk.