Financiële problemen en twijfels over geldzaken blijven vaak binnenshuis

Zo’n 39 procent van de Nederlanders tussen de 20 en 75 jaar geeft in een enquête van RaboResearch aan niet met goede vrienden of familie te praten bij financiële problemen of twijfels over geldzaken. Daarmee zijn Nederlanders ‘buitenshuis’ een stuk geslotener over geldkwesties dan ‘binnenshuis’: tegen hun partner zijn Nederlanders doorgaans namelijk wel openhartiger. Dat geldzaken grotendeels binnenhuis blijven, kan snellere oplossingen bij problemen mogelijk in de weg staan. Hulp kan immers ook van buitenaf komen.

Uit de enquête wordt ook duidelijk dat financiële schaamte een rol speelt in de openheid van Nederlanders over hun geldzaken naar de partner toe. Zo’n 10 procent geeft aan zich te schamen voor de financiële situatie. En zij bespreken geldzaken minder vaak met hun partner.

In juni en juli van dit jaar vroegen we 2.717 mensen hoe open ze in het algemeen zijn over hun financiële situatie. Daarnaast vroegen we hen hoe (on)gemakkelijk ze het vinden om te praten over geldzaken, zowel met hun partner (wanneer ze die hebben) als met goede vrienden of familie. Ook vroegen we hen hoe vaak ze het met hun partner en goede vrienden of familie hebben over zaken als financiële successen, meevallers, missers, tegenvallers en zorgen. Verder vroegen we mensen aan te geven hoe hun huishouden er financieel voor staat: houden ze geld over, of moeten ze bijvoorbeeld spaargeld aanspreken om rond te komen? Vervolgens hebben we gekeken of mensen die er financieel minder voor staan, opener zijn over hun geldzaken. Daarbij houden we rekening met andere demografische en sociaaleconomische kenmerken van respondenten en in hoeverre ze geldzaken interessant vinden.

Over het algemeen zeggen maar weinig Nederlanders het ongemakkelijk te vinden om met hun partner over geldzaken te praten. Slechts 2 procent geeft aan het (heel) ongemakkelijk te vinden om over geldzaken te praten met de partner, en 5 procent vindt het een beetje ongemakkelijk. Partners lijken vervelende geldkwesties dan ook vaak met elkaar te delen. Zo zegt 83 procent van de Nederlanders met een partner daarmee te praten bij financiële problemen of twijfels. Begrijpelijk, want hij of zij is doorgaans degene die het dichtst bij staat. En als je een gezamenlijk huishouden voert, gaat een financiële tegenvaller vaak ook hem of haar aan.

Wel blijkt uit de enquête dat Nederlanders die in een financieel benarde positie zitten, het lastiger vinden om geldkwesties aan te snijden met hun partner. Onder mensen die spaargeld moeten aanspreken om rond te komen, of zelfs schulden moeten maken, vindt 9 procent het (heel) ongemakkelijk om met de partner te praten over geldzaken. Onder Nederlanders die veel geld overhouden is dat 0 procent. Ook geeft 13 procent van degenen die spaargeld gebruiken of schulden maken bij financiële problemen of twijfels over geldzaken niet met hun partner te praten, terwijl dat 3 procent is onder degenen die veel geld overhouden.

Uit het onderzoek blijkt verder dat Nederlanders in het algemeen een stuk minder openhartig zijn over geldkwesties naar goede vrienden of familie toe. Zo geeft 39 procent aan financiële problemen of twijfels over geldzaken niet met hen te zullen bespreken. Meer dan de helft van hen geeft aan voor zulke zaken ook niet naar een specialist te gaan voor (betaald) advies. De relatie met de financiële situatie is hier minder duidelijk.

Met goede vrienden of familie over geldzaken praten, vinden Nederlanders ook vaker gênant: 17 procent zegt het (heel) ongemakkelijk te vinden. Nog eens 12 procent vindt het een beetje ongemakkelijk. Mensen met een mindere financiële situatie vinden het doorgaans ongemakkelijker. Alleenstaanden vinden het juist gemakkelijker om met goede vrienden of familie te praten en zeggen vaker bij hen te zullen aankloppen met financiële problemen of twijfels over geldzaken. Toch zegt nog altijd 22 procent van de alleenstaanden dat niet te doen. Opvallend, want zij zijn voor alleenstaanden juist een eerste aanspreekpunt bij problemen.

Het is natuurlijk niet vreemd dat praten over de financiële situatie tot ongemak leidt, zeker als het tegenzit. Dan zal het bijvoorbeeld vaker gaan over wat niet kan, dan over wat wel kan. Nadenken over de financiën kan voor sommigen bovendien een bron van stress zijn. Verder is de financiële situatie typisch zo’n onderwerp waarmee (soms pijnlijk) duidelijk kan worden hoe je afsteekt ten opzichte van de mensen om je heen. In ons onderzoek zegt bijvoorbeeld 10 procent van de Nederlanders zich te schamen voor zijn of haar financiële situatie.

Nemen we dit gevoel mee in de analyses, dan is het effect van hoe goed huishoudens er financieel voor staan minder sterk of valt zelfs weg. Schaamte speelt dus een belangrijke rol in de openheid van Nederlanders naar anderen over hun geldzaken. Met andere woorden: wiens financiële situatie ongezonder is, schaamt zich vaker en is geslotener over zijn of haar financiële situatie.

Onderwerpen als financiële zorgen, tegenvallers, twijfels en problemen blijken dus vaak ‘binnenshuis’ te blijven: Nederlanders spreken er wel over met hun partner, maar vaak niet met goede vrienden of familie. Maar advies en hulp bij geldkwesties kunnen ook van buiten het huishouden komen. Zeker voor alleenstaanden is dat het geval. Familie of vrienden kunnen misschien bijspringen met financiële hulp of raad en daad, of er in elk geval rekening mee houden dat je op een wat krapper budget leeft.

Bovendien loopt de werkloosheid door de coronacrisis op. Deze zal tot en met volgend jaar naar verwachting verdubbelen. Meer mensen zullen hun inkomen dus onder druk zien staan, waardoor een klein financieel incident zou kunnen uitgroeien tot een probleem. Door je gedrag aan te passen, bijvoorbeeld door te snijden in je uitgaven of door een betalingsregeling te treffen, kun je je financiën wellicht weer snel op orde brengen. Hierover praten kan de eerste stap zijn.