Verkenning (financiële) duurzaamheid melkveehouderij: topsport met grote onderlinge verschillen 4/5

Rabobank hanteert voor alle grotere agrarische bedrijven een duurzaamheidsmatrix. Het belangrijkste doel is de zichtbaarheid van de duurzaamheidsprestaties van onze klanten hiermee vergroten. Dit doen we op klantniveau (één-op-één met de klant) en op portefeuilleniveau om bijvoorbeeld toezichthouders te laten zien waar we mee bezig zijn. Daarnaast willen we klanten motiveren om stappen te zetten het nog beter te doen. Het zou mooi zijn om bedrijven met een achterblijvende duurzaamheidsscore te stimuleren om deze te verbeteren. Door ons netwerk in te zetten kunnen we klanten verbinden om van elkaar te leren.

De duurzaamheidsmatrix is volledig gebaseerd op de in de melkveehouderijsector al bestaande duurzaamheidsdoelen. De thema’s die hierbij aan bod komen zijn:

Ook onderdeel van de duurzaamheidsmatrix zijn de aanwezigheid van duurzaamheidskeurmerken, samenwerking in de regio (aan- en afvoer van ruwvoer of mest, werken in een korte keten) en het gebruik van bijproducten en duurzame stroom.

Om zoveel mogelijk melkveebedrijven te helpen meer stappen te zetten richting een duurzamere bedrijfsvoering, is eerst inzicht nodig in de verschillen tussen melkveebedrijven met verschillende duurzaamheidsscores. Waarin verschilt een melkveebedrijf met de hoogste score A ten opzichte van bedrijven met score B of C? De resultaten van onze analyse zijn te zien in figuren 1 en 2. Deze analyse is op basis van de bij ons bekende data van gangbare melkveebedrijven over de boekjaren 2019 tot en met 2021.

Melkveebedrijven met duurzaamheidsscore A hebben gemiddeld minder koeien per bedrijf, meer landbouwgrond in gebruik en een wat lagere melkproductie per koe dan melkveebedrijven met een lagere duurzaamheidsscore. De beter presterende bedrijven op het gebied van duurzaamheid zijn in verhouding dus extensiever; zij hebben minder kilogram melk per hectare.

Een eerdere studie door Rabobank ‘Duurzaam ondernemen loont’ laat zien dat ondernemers die duurzaam ondernemen gemiddeld gezien beter financieel presteren en minder vaak in financiële problemen komen. De analyse in dit artikel laat zien dat melkveebedrijven met duurzaamheidsscore A op vrijwel alle financiële indicatoren betere resultaten laten zien. Zo hebben zij niet alleen gemiddeld een hogere melkprijs, maar ook lagere voer- en veekosten per 100 kilogram melk. Opvallend is het relatief grote verschil in overige opbrengsten, waarbij bedrijven met score A gemiddeld fors meer overige opbrengsten verkrijgen in vergelijking met bedrijven met een andere duurzaamheidsscore. De hogere bewerkingskosten en ook de hogere kosten voor pacht/huur per 100 kilogram melk zijn te verklaren door de relatief extensieve bedrijfsvoering.

Melkveebedrijven met duurzaamheidsscore A laten in de periode 2019-2021 een stabiel beeld zien: de (procentuele) duurzaamheidsscore binnen deze categorie is over de afgelopen jaren gelijk gebleven. In de categorieën B en C zien we in dezelfde periode een lichte afname van de gemiddelde score. Onderlinge verschillen tussen melkveebedrijven worden dus groter.

Duurzamere melkveebedrijven ontvangen een hoger bedrag aan overige opbrengsten per 100 kilogram melk in vergelijking met bedrijven in de categorieën B en C. Mede door deze geldstroom zijn ze hierdoor winstgevender en beter in staat om stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid. Deze extra geldstroom kan voortkomen uit bijvoorbeeld wind- of zonne-energie, mono vergisting of natuurbeheer. Ook kan dit uit meer algemene verbreding komen. De extra geldstroom biedt mogelijkheden tot verdere verduurzaming: het opwekken van duurzame energie, grondgebonden worden of bijvoorbeeld een Maatlat Duurzame Veehouderij-stal realiseren. Rabobank onderstreept het belang van een bestendig rendement, óók voor duurzame melkveebedrijven. De overige opbrengsten of deelname aan concepten moeten zich op lange termijn duurzaam blijven ontwikkelen. Voor een melkveebedrijf met gemiddelde omvang en zonder extra inkomstenbronnen is het relatief lastig om grote stappen voorwaarts te kunnen zetten op het gebied van duurzaamheid. Dit zorgt ervoor dat de verschillen tussen bedrijven steeds groter worden. Ondernemers die met extra opbrengsten weten te verduurzamen zien vaak eerder mogelijkheden om uit de duurzaamheidstappen extra opbrengsten te generen. We zien dat nieuwe concepten en marktproposities hierin wel kansen bieden. Maar ook de maatschappij kan haar verantwoordelijkheid nemen om met het aanbieden van groen-blauwe diensten of afwaardering van landbouwgrond de verduurzaming van de melkveehouderij een duw in de rug te geven. Dit zorgt voor een verdere verduurzaming en afname van een noodzaak tot groei van de individuele bedrijven.

Vorig jaar is Rabobank gestart met een beloning voor duurzame koplopers. Melkveehouders kunnen 0,2% rentekorting ontvangen bij renteverlengingen en nieuwe financieringen. Het gaat om melkveehouders die bij Rabobank in de duurzaamheidsscore A vallen en een financiering hebben van meer dan 1 miljoen euro. Door de duurzaamheidsprestaties meetbaar te maken, kan er nu ook een beloning worden gegeven aan koplopers. We bieden daarnaast de Rabo Groenlening en Rabo Impactlening aan, waarmee initiatieven voor verduurzaming in aanmerking komen voor een gunstiger tarief.

Verder onderzoeken we momenteel hoe deze aanpak ook voor klanten met een financiering van minder dan 1 miljoen euro is toe te passen. Eén van de opties is om de duurzaamheidsmatrix te laden met data uit de Kringloopwijzer. Via JoinData heeft de melkveehouder nu de mogelijkheid een machtiging af te geven, waardoor data uit de Kringloopwijzer beschikbaar komt voor de duurzaamheidsmatrix. Dit geeft de mogelijkheid onze portefeuille op basis van bedrijfsspecifieke data een duurzaamheidsscore geven. Er wordt nog gewerkt aan de mogelijkheid om dit verder te verfijnen waardoor ook aan melkveehouders met een financiering onder 1 miljoen euro meer inzicht komt in duurzaamheidsprestaties. Hierdoor kunnen de prestaties van een grote groep melkveehouders nog beter inzichtelijk worden gemaakt en kunnen betreffende melkveehouders voor hun handelen worden beloond.

Van de totale maatschappij – en dus ook melkveehouders – wordt verwacht verdere verduurzamingsstappen te nemen. Een eerste stap is inzichtelijk te hebben waar je nu staat en welke mogelijkheden hiervoor zijn. Dit is in de melkveehouderij goed ingericht via de Kringloopwijzer waarin een schat aan data zit opgesloten en via JoinData onder verantwoordelijkheid van de ondernemer beschikbaar is voor verschillende doeleinden. Wil je een voordeel of beloning realiseren op gebied van duurzaamheid, dan is inzicht een eerste vereiste.

Rabobank wil duurzame koplopers belonen en andere ondernemers stimuleren om ook stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid. Het is onze wens dat zoveel mogelijk partijen, zoals provincies, waterschappen, toeleveranciers, verpachters, zuivelverwerkers en retailers, duurzaamheidsprestaties van melkveebedrijven gaan waarderen en belonen. Op die manier ontstaat een aanvullend verdienmodel. Samen zorgen we dan voor een winstgevender resultaat en een toekomstbestendige melkveehouderij.

Dit artikel is eerder verschenen op 12 oktober 2021 en geactualiseerd op 18 januari 2023.

In het volgende artikel lees je meer over de impact van het stikstofdossier voor melkveebedrijven. Doorgaan op de oude voet is vrijwel geen optie omdat dan de doelen uit de stikstofwet niet worden gehaald. Lees welke mogelijkheden er zijn voor individuele ondernemers.