IT-sector staat op een kruispunt: rechtdoor of terug?

Oorlog in Oekraïne, arbeidsmarktkrapte, inflatie, oplopende rente en een tekort aan grondstoffen. Zo maar een paar macro-economische ontwikkelingen die duiden op een afkoelende economie. Ook de IT-sector ontkomt niet aan deze gevolgen. Uitdagingen genoeg dus. De impact hiervan is terug te zien in stijgende energieprijzen, het wegvallen van ontwikkelcapaciteit, toename van cyberrisk dreiging, leveringsproblemen door chiptekort en een tekort aan arbeidskrachten. Vooral die laatste doet pijn, want zonder mensen geen omzet en geen groei.

Tegelijkertijd: in de bijlagen van het Financieele Dagblad van dinsdag 31 mei: “Versnelling nodig in digitale transformatie”, “Automatisering in klantservice de sleutel tot succes” en “Big data is een belangrijke grondstof voor onze samenleving”. Digitalisering en automatisering, de grote drivers van de vraag binnen de IT-sector, blijven dus belangrijk. Sterker nog, gezien de arbeidsmarktkrapte die alle sectoren raakt, verwachten we dat deze strategische thema’s alleen maar belangrijker worden voor bedrijven. Aan de ene kant in relatie tot het efficiënter maken van processen, zoals handmatig werk automatiseren. Aan de andere kant kan digitalisering of automatisering ook zorgen voor het verbeteren van het business - en verdienmodel van bedrijven.
Lees meer over dit onderwerp in het onderzoek Bedrijven die digitaliseren zien omzet vaker groeien.

Groeiverwachting temperen

De IT-sector staat momenteel dus op een interessant kruispunt. We zien een groeivertraging, met name door het personeelstekort, maar tegelijkertijd blijft de vraag naar technologie en advies vooralsnog op peil. Een rondgang onder diverse IT-bedrijven bevestigt dit beeld. Er wordt aangegeven dat er veel opdrachten binnenkomen, maar dat de capaciteit ontbreekt om deze op korte termijn uit te voeren.

Op basis van bovenstaande ontwikkelingen stellen we daarom de groeiverwachting voor 2022 licht neerwaarts bij van 7% naar 5% (zie figuur 1).

Op de langere termijn kunnen de macro- economische effecten zorgen voor het eventueel uitstellen van investeringsbeslissingen. Hierdoor bestaat de kans dat de groei op de langere termijn verder vertraagt.

Zoals aangegeven is een belangrijke oorzaak voor de groeivertraging de beperkte beschikbaarheid van personeel (zie figuur 2). Dit is al langere tijd het geval.

Onze visie is dat de krapte op de arbeidsmarkt in de IT-sector de komende jaren blijft en we deze grammofoonplaat nog grijzer zullen draaien. Maar deze plaat gaat nu ook écht pijn doen. Waar enkele jaren geleden verloopcijfers van rond de 10% in de branche normaal waren, zien we dat deze cijfers nu oplopen tot 15 à 20% met uitschieters naar meer dan 25%. De impact op IT-bedrijven en de omgang met het personeel is hierdoor groot. Een bedrijf met 125 werknemers en een verloop van 20% heeft dan iedere week te maken met een collega die vertrekt (offboarden) of een collega die start (onboarden).

Kenmerken van de huidige arbeidsmarktkrapte

De huidige arbeidsmarktkrapte in de IT-sector kent een aantal kenmerken:

Het omgaan met oplopend personeelsverloop vergt veel inspanning en tijd. Tijd die IT-bedrijven vaak onvoldoende hebben (of nemen), gezien de werkdruk door de vele opdrachten.

Toch kan een IT-onderneming vandaag de dag niet meer zonder een goede HR-strategie. Dit is een essentiële strategische pijler in de bedrijfsvoering. Veel elementen uit deze HR-strategie zijn vergelijkbaar met bedrijven die in andere sectoren actief zijn.
Kijk bijvoorbeeld eens naar het artikel Personeelstekorten zijn het nieuwe normaal voor ontwikkelingen en concrete adviezen in de zakelijke dienstverlening.

‘Besteed aandacht aan een HR-strategie’. Dit is natuurlijk makkelijk gezegd, maar hoe gaan IT-bedrijven hier mee om? Door vol in te zetten op automatiseren of door creatief te zijn op het gebied van personeelsbeleid.

CTS IT is een IT Managed Service Provider (MSP) uit Ede en richt zich op organisaties met minimaal 50 werkplekken. Op dit moment heeft CTS IT 27 medewerkers in dienst. Het bedrijf groeit hard en heeft aan opdrachten geen gebrek, maar wel aan mensen. Hannes De Paauw (DGA en CEO van CTS) kampt met de uitdagingen door ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Ook is hij van mening dat deze situatie nog wel even blijft bestaan. Voor hem ligt er een uitdaging om in deze krappe arbeidsmarkt alle klanten met de gewenste servicegerichtheid, kwaliteit, snelheid en persoonlijke aandacht te kunnen blijven ondersteunen.

De Paauw: “Wij besteden veel tijd en geld aan onze HR-strategie en hebben als belangrijkste pijler om een interessante en aantrekkelijke werkgever te zijn. Toch merken we dat vacatures steeds langer open staan en nieuwe medewerkers moeilijker te krijgen zijn. Om de groei te managen heb je in mijn ogen twee keuzes: halsstarrig blijven zoeken naar de juiste mensen of kijken naar oplossingen om efficiënter te werken zoals standaardiseren en automatiseren. In onze strategie ligt de focus op optie twee.

Dankzij het standaardiseren van onze diensten zijn we in staat om een groot deel van onze processen te automatiseren. Ook kunnen we door het slim monitoren van de diensten, servers en werkplekken van onze klanten geautomatiseerd problemen oplossen. Nog voordat de klant impact ervaart en met een zeer beperkte inspanning van onze engineers. Deze besparingen zorgen ervoor dat we met dezelfde medewerkers veel meer klanten kunnen onboarden, onderhouden en ondersteunen. Daar bovenop hebben we PowerBI dashboards waarmee we realtime inzicht hebben over de gehele bedrijfsvoering. Een goed voorbeeld is de on- en offboarding van medewerkers. Op basis van onze rapportages hebben we dit proces grotendeels weten te automatiseren. We besteden daarnaast veel tijd aan het optimaliseren van interne processen en het verhogen van de kwaliteit van onze dienstverlening.

Samengevat valt er winst te behalen door het investeren in standaardiseren en automatiseren, waardoor we met minder medewerkers dezelfde werkzaamheden kunnen uitvoeren. Zonder dat dit ten koste gaat van de servicegerichtheid, kwaliteit, snelheid en persoonlijke aandacht waarmee CTS IT zich onderscheidt in de markt.”

Aandacht voor je medewerkers: voer STAY- in plaats van EXITgesprekken

OGD ict-diensten is een fullservice dienstverlener die Nederlandse organisaties naar een modern IT-landschap helpt. Met een allesomvattende aanpak van adviseren, maken en beheren, ondersteunt OGD de bedrijfsprocessen van klanten maximaal. Het bedrijf heeft 5 vestigingen en meer dan 1.400 IT-professionals.

OGD slaagt er nog steeds goed in om nieuwe IT’ers aan te trekken. Maar het behoud van medewerkers staat nog hoger op de HR-agenda. Tim van der Hulst (HR-manager van OGD): “Wij vinden het belangrijk om proactief aandacht te hebben voor onze OGD'ers. Als middelgroot IT-bedrijf kun je het je niet veroorloven om hier geen of weinig aandacht aan te besteden. Creativiteit is hierbij een must. Wij vragen onze bestaande medewerkers bijvoorbeeld op onverwachte momenten hoe het met ze gaat en hoe wij hen als organisatie blijer kunnen maken. Ons credo is dan ook: "Voer stay-gesprekken in plaats van exitgesprekken”. Ook hebben we een ludieke actie geïntroduceerd waarbij we vertrekkende medewerkers een boemerang geven met de boodschap: dank voor de mooie jaren, ga veel leren, keer ooit weer terug en lever hem dan weer bij ons in. De eerste vertrokken medewerkers hebben de boemerang alweer ingeleverd.”

Al sinds 2018 is onze visie dat het aantal bedrijven in de MSP-sector af gaat nemen door het samengaan van verschillende spelers. Onder MSP-bedrijven verstaan we bedrijven die zich bezighouden met het leveren van cloud infrastructuren, netwerken en connectiviteit. Ze zorgen daarnaast voor bredere ICT-dienstverlening, zoals back-ups/disaster recovery, data analytics, antivirus beheer en patchbeheer. Onze visie is dat dit door de aanhoudende consolidatie in de markt voorlopig niet verandert.

Wat we wel zien is dat de sterkste consolidatie inmiddels plaatsvindt in een ander gedeelte van de markt. Waar de consolidatie zich eerder concentreerde op de grote en middelgrote spelers, zien we het speelveld nu steeds meer verschuiven naar de kleinere partijen. Voor de kleinere MSP-ers, (met een omzet van ongeveer 3 tot 5 miljoen euro en maximaal 20 fte) is het namelijk alarmfase 1. Onder aanvoering van “de grote 3”: Microsoft, Amazon en Google, staan marges op standaard technologie en dienstverlening onder druk. Daarnaast ontwikkelt de technologie zich razendsnel en dit betekent dat kennis over dit onderwerp bijgehouden moet worden. Op termijn is dit simpelweg niet meer vol te houden voor kleine(re) partijen.

Strategische keuzes

Er moeten dus strategische keuzes worden gemaakt. Nog langer wachten is geen optie. Wij zien 3 opties:

1. Ik wil op basis van mijn huidige producten en diensten een grotere speler worden (schaalgrootte);
2. Ik ga me echt specialiseren in de technologie van een specifieke vendor, bijvoorbeeld Microsoft;
3. Uitbreiding van het aanbod (diversificatie). Ga ik zelf ontwikkelen, kopen of me aansluiten bij een grotere speler met aanvullende producten/diensten? Deze strategie zorgt voor het ontstaan van de grotere MSP-platforms in de markt die een “one-stop-shop” strategie nastreven.

1. Cybersecurity: there’s no free lunch
   Het is geen verrassing dat cyberrisk een groot risico vormt voor bedrijven. Zo is de schade door ransomware in 2021 ongeveer 20 miljard euro. Verder worden er gemiddeld 30.000 websites dagelijks gehackt en is de kans op een cyberhack 8 keer zo groot als de kans op brand. Wij zien dat IT-dienstverleners er een grote uitdaging bij krijgen. Via de tooling om het beheer te doen bij klanten, is ook de IT-dienstverlener een interessante target geworden voor de cybercriminelen. Deze kunnen via de IT-leveranciers ook toegang krijgen tot de data van eindklanten. Wegkijken is geen optie want samen met de klant, en mogelijk een verzekeraar, zullen risico’s moeten worden geminimaliseerd. En hierbij geldt een steeds zwaardere zorgplicht voor de IT-leverancier. There’s no free lunch. Wij zien deze uitdaging de komende jaren alleen maar groter worden.
2. Afkoeling/correctie op de IT overnamemarkt dreigt
   De markt voor fusies en overnames is op dit moment nog onveranderd goed. Drivers als versneld digitaliseren, een relatief lage component IT in de totale kostprijs van bedrijven en een hoge upside zorgen voor een aantrekkelijk investeringsklimaat. Toch verwachten wij in het tweede halfjaar een correctie. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de huidige macro-economische ontwikkelingen waarvan arbeidsmarktkrapte, inflatie, grondstoffentekort, oplopende rente en oplopende energieprijzen de belangrijksten zijn. We verwachten dat deze macro-economische effecten in het tweede halfjaar van 2022 over het algemeen een drukkend effect hebben op de koop- en verkoopprijzen van IT-bedrijven. Nuance hierbij is dat IT-bedrijven die in staat zijn autonoom en winstgevend te groeien ook het tweede halfjaar in trek zullen blijven.
3. Hyperautomation kan een deel van het antwoord zijn op de huidige arbeidsmarktkrapte
   Hoe behaalt Netflix een additionele jaarlijkse omzet van 1 miljard euro? Hoe lukt het Unilever om de diversiteit van nieuw aangenomen personeel met 25% te verhogen? En hoe kunnen bedrijven in staat zijn om 40% van de kosten te besparen? Het antwoord op al deze vragen is Hyperautomation (of Intelligent Automation). Hyperautomation is het, op software gebaseerd, automatiseren van zoveel mogelijk business en IT- processen. Onder andere door de arbeidsmarktkrapte zal hyperautomation in de komende jaren verder versnellen. Het combineert methoden en technologieën om bedrijfsprocessen automatisch uit te voeren, zodat het mogelijk wordt om medewerkers elders binnen de organisatie in te zetten. Is dit dan de heilige graal? Nee dat zeker niet, maar hyperautomation kan wel een deel van het antwoord zijn op de huidige arbeidsmarktkrapte.