Case: erfdelen is een mooie bloem in het boeket met seniorenwoningen

Senioren wonen nog vaak in een groot huis, terwijl een gelijkvloerse, kleinere woning beter bij hen past. Veel senioren willen ook graag verhuizen, maar het ontbreekt simpelweg aan geschikte woningen, zegt Aart Cooiman, senior sectorspecialist Bouw & Vastgoed bij Rabobank. “De vraag naar seniorenwoningen is afgelopen jaren flink toegenomen, vooral omdat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen. Maar intussen is de bouw van seniorenwoningen achtergebleven. Daardoor stagneert ook de doorstroming op de woningmarkt. Immers: als senioren niet verhuizen, komt hun huis ook niet vrij voor bijvoorbeeld een jong stel met kinderen.”

Om genoeg seniorenwoningen te bouwen, is een heel boeket aan oplossingen nodig, aldus Cooiman. “De wensen van senioren verschillen sterk. Ze variëren van het levensloopbestendig maken van de eigen woning en een appartement in de stad tot een woonzorgvorm op het platteland. Gemeenten zullen moeten achterhalen wat in hun gebied de wensen zijn; architecten en ontwikkelaars kunnen daarop inspelen. Met aantrekkelijke woningen moeten zij senioren verleiden om te verhuizen.”

Dat geldt ook voor woningcorporaties, stelt Cooiman. “Senioren die al 30 jaar in een eengezinswoning wonen, betalen relatief weinig huur, omdat de huurprijs jaarlijks alleen geïndexeerd is. Verhuizen ze naar een nieuwe seniorenwoning, dan gaan ze direct een stuk meer betalen. Dat is een grote drempel. Woningcorporaties kunnen een verhuizing interessant maken als ze de huurprijs voor de senioren gelijk houden aan wat ze nu betalen. Aan de nieuwe huurders van de eengezinswoning kunnen ze een hogere, marktconforme huur vragen.”

Een andere bloem in het boeket aan oplossingen is de caring community: een concept waarbij mensen in kleinschalige woonvormen bij elkaar wonen en deels ook voor elkaar zorgen. Erfdelen is daar een voorbeeld van. “Veel boeren zijn gestopt met hun boerenbedrijf, en velen zullen nog volgen”, legt bedenker Pieter Parmentier uit. “Wij vinden het boerenerf een ideale plek om 4 tot maximaal 8 kleine, duurzame en betaalbare woningen te bouwen. Het idee is dat de mensen die er wonen, ook een beetje voor elkaar zorgen en met elkaar optrekken. De boerderij kan gebruikt worden voor gezamenlijke voorzieningen, zoals een eetkeuken, werkplaats, ontspanningsruimte en logeerkamers. Zo creëer je een kleine gemeenschap.”

Parmentier blijkt niet de enige die graag op een boerenerf wil wonen: sinds de site Erfdelen.nl in de lucht is, hebben maar liefst 2.200 belangstellenden zich gemeld. De meesten zijn 50-plus, maar ook jonge gezinnen blijken geïnteresseerd. Wel is woningen realiseren op een boerenerf een ingewikkelde zaak, aldus Parmentier. “Er zijn best wat obstakels. Zo valt het niet mee om geschikte locaties te vinden. Daarnaast is er een wijziging van het bestemmingsplan nodig, van bedrijfs- naar woonbestemming. Veel gemeenten zijn daar huiverig voor. Soms omdat er stankoverlast is van buurboeren of omdat ze het erf niet geschikt vinden. Maar vaak is het omdat ze moeten wennen aan het idee dat burgers zelf met initiatieven komen. En dan spelen er nog zaken als de juiste groepssamenstelling vinden, juridische kwesties en financiering.”

Om te ontdekken en te leren, komt er in Salland een proeftuin met erfdelen. Parmentier: “Salland heeft vooruitstrevende overheden en geschikte erven. Er zijn ook veel mensen die er willen wonen. Met alle betrokken partijen willen we een standaard ontwikkelen die elders gebruikt kan worden. We willen er ook mee aantonen dat het concept werkt als partijen goed samenwerken.”

Ook Rabobank is bij Erfdelen betrokken. “Wij geloven sterk in caring community’s”, zegt Cooiman. “Behalve dat dit concept bijdraagt aan goede seniorenhuisvesting, heeft het ook maatschappelijke voordelen. Zo gaat het eenzaamheid tegen en zal het leiden tot een vermindering van zorgkosten. Zo’n kleinschalige gemeenschap zal namelijk voor een groot deel zelf de mantelzorg regelen.”

Ook voor de stoppende boer kan erfdelen een interessante optie zijn, aldus Cooiman. “Voor hem betekent het een inkomen via pacht, huur of verkoop. De boer kan er ook voor kiezen om te participeren in erfdelen. Hij kan bijvoorbeeld in zijn eigen huis blijven wonen.” Als marktleider in de agrarische sector is Rabobank een ideale partij om erfdelen onder de aandacht te brengen van boeren en om ze in contact te brengen met Parmentier.

Cooiman: “Dat doen we al, maar het kan nog beter aangepakt worden. Ik wil graag naar een soort marktplaats waar vraag en aanbod elkaar vinden.” Daarnaast kan Rabobank projecten financieren. “Gemeenten mogen nu voor maximaal 15 jaar afwijken van een bestemmingsplan. Dat is een te korte looptijd voor vastgoedfinanciering. Door een wetswijziging wordt die termijn binnenkort verlengd tot 25 jaar. Vanaf dan is een project wél financierbaar.”

Dat zou alvast één obstakel minder zijn. De droom van Parmentier is dat over enkele jaren ‘enkele honderden boerenerven’ omgeturnd zijn tot kleine woongemeenschappen. “Het enthousiasme onder particulieren is groot. Nu de gemeenten en boeren nog.”