De 9 belangrijkste rechtsvormen voor ondernemers

Van alle rechtsvormen is de eenmanszaak het populairst. De meeste startende ondernemers en zzp'ers beginnen namelijk als eenmanszaak. De naam zegt het al: van het bedrijf is slechts één persoon de eigenaar. Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming.

Ga jij in je eentje starten, maar verwacht je na verloop van tijd ook personeel aan te nemen? Dan kun je dus alsnog met een gerust hart kiezen voor een eenmanszaak. Je kunt wel maximaal één eenmanszaak per persoon oprichten.

Voor een eenmanszaak gelden geen formele oprichtingseisen. Je hoeft bijvoorbeeld geen akte op te laten stellen. Dat maakt deze vorm een van de meest laagdrempelige rechtsvormen. Je bent wél verplicht om de onderneming in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK).

Ben je van plan om mensen in dienst te nemen? Bekijk dan goed welke verzekeringen je het beste kunt afsluiten.

In een maatschap werken 2 of meer personen (‘maten’) samen, die onder een gemeenschappelijke naam hetzelfde beroep uitoefenen.

Deze rechtsvorm komt veel voor in de medische en juridische wereld. Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen, fysiotherapeuten en advocaten. Maar ook in de architectenwereld bestaan veel maatschappen.

Een nieuwe maatschap moet je inschrijven in het Handelsregister. Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt, zoals geld, goederen of arbeid. De winst hieruit verdeel je onder de maten. Iedere maat is aansprakelijk voor gelijke delen. Bij de oprichting hoef je geen akte te laten opstellen.

Maak onderling wel duidelijke afspraken over de overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris. Zo voorkom je dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden uit de maatschap.

De vennootschap onder firma (vof) is eigendom van meerdere betrokkenen: de vennoten of firmanten. Net als andere rechtsvormen moet je een vof ook inschrijven in het Handelsregister.

Je bent niet verplicht om een firma- of vennootschapscontract op te laten maken. Toch is het wel slim om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden, bevoegdheden en de winstverdeling schriftelijk vast te leggen.

De besloten vennootschap (bv) is na de eenmanszaak een van de populairste rechtsvormen. Bij deze variant is het kapitaal verdeeld in aandelen, die in het bezit zijn van aandeelhouders. De aandelen kunnen niet vrij worden verhandeld. Een belangrijk voordeel van de bv is dat het een rechtspersoon is. Dat houdt in dat in veel gevallen niet jij, maar de bv aansprakelijk is voor eventuele schulden.

Als zzp’er ben je directeur en de enige aandeelhouder ineen. Dat houdt in dat je directeur-grootaandeelhouder bent (dga). In dat geval keer je jezelf loon uit en betaal je daar inkomstenbelasting over. Verder betaal je bij uitbetaling in aandelen ook dividendbelasting en krijg je te maken met vennootschapsbelasting.

Let wel op: als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kun je hierop wél persoonlijk worden aangesproken. Dit werkt zo bij alle rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid. Als directeur van een bv ben je feitelijk in dienst van de onderneming.

Een bv kan door één of meerdere personen worden opgericht. Bij de oprichting moest de bv vroeger beschikking hebben over een kapitaal van € 18.000 (in de vorm van geld of natura, zoals onroerend goed). Dat hoeft nu niet meer. Tegenwoordig kun je namelijk een flex-bv oprichten.

Wist je dat je ook online een bv kunt oprichten? Dat gaat via een digitale notariële akte en een online audio-videoverbinding met een notaris. Je zet dan ook een digitale handtekening!

De commanditaire vennootschap is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen 2 of meer personen (vennoten). Deze vennoten kunnen beherend of stil (commanditair) zijn. In de praktijk betekent dit vaak dat de stille vennoten alleen financieel betrokken zijn bij de onderneming. Het is voor hen niet toegestaan om namens de cv te spreken of handelen.

Voor de oprichting van een commanditaire vennootschap bestaan geen formele eisen, behalve dan dat je je moet inschrijven in het Handelsregister van de KVK. Toch is het wel belangrijk om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten vastleggen door een notaris.

Komt de vennootschap zijn verplichtingen niet meer na? Dan zijn de beherende vennoten privé volledig hoofdelijk aansprakelijk. De commanditaire vennoten zijn niet privé aansprakelijk, maar kunnen wel hun ingelegde kapitaal verliezen bij een faillissement.

Deze rechtsvorm is voor de meeste starters niet echt relevant. Een naamloze vennootschap is een vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen. In tegenstelling tot bij een bv zijn deze overdraagbaar. Namens de nv moeten jaarstukken worden opgeteld en ingeleverd bij de KVK.

De eisen bij het oprichten van een nv zijn vrijwel hetzelfde als die bij het opzetten van een bv. Het verschil is dat je bij het oprichten van een nv moet beschikken over een minimumkapitaal van € 45.000.

Een ander verschil is dat de aandelen bij de nv vrij overdraagbaar zijn. Voor een bv is dat anders: de aandelen staan in dat geval ingeschreven op de naam van de aandeelhouder.

Als je een bepaald (goed) doel voor ogen hebt en met anderen wilt samenwerken om dit te bereiken, kun je de vereniging kiezen als rechtsvorm. Kort gezegd is een vereniging een samenwerkingsvorm tussen 2 of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk doel.

Een belangrijke voorwaarde bij een vereniging is dat winst maken geen doel mag zijn. Je mag wel winst maken, maar de opbrengsten moeten dan ten goede komen aan de gemeenschappelijke missie.

De vereniging moet uit ten minste 2 personen bestaan. De hoogste macht ligt bij de ledenvergadering, waar alle leden één stem hebben. In de ledenvergadering wordt ook het bestuur benoemd.

Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid.

Het doel van een stichting is om – met behulp van vermogen – een bepaald ideaal te realiseren. Deze doelen zijn vastgelegd in de statuten. Een stichting mag winst maken, maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan een ideëel of sociaal doel. Eén of meerdere personen zetten een stichting op, bijvoorbeeld met een notariële akte of in een testament. Een stichting heeft geen leden en staat wel in het Handelsregister.

Bestuurders zijn niet aansprakelijk voor eventuele schulden. Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting valt, zijn wel de antimisbruikwetten van toepassing. Dan kunnen bestuurders onder bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden.

Deze rechtsvormen komen nog niet zo veel voor. De coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen.

Een coöperatie komt op voor de materiële belangen van haar leden door overeenkomsten af te sluiten. De winst wordt uitgekeerd aan leden. Er zijn drie soorten coöperaties:

Minimaal 2 personen zetten een coöperatie op. Dit doen ze met een notariële akte. De coöperatie moet ingeschreven staan in het Handelsregister en is verplicht om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken.